Dürüst Çakal Kelile ile Makyavelist Çakal Dimne’yi konuşturarak insanlığa ahlaklı erdemli siyaseti tavsiye eden Âlimlerin başı Beydeba’ ya Türktür de diyenler var.
Depşelem isimli despot ve zalim Devlet Başkanına sunulan önemli bir nasihat ve tavsiye kitabıdır Kelile ve Dimne. Birçok yönleri ile İslami özellikler taşır. Yusuf Has Hacip’in Kutadgu Biligi ile Koçibey’in risalesi arasında benzer özellikler vardır. İnsanlar arasındaki ibret verici olaylar, hayvanların arasında geçiyormuş gibi anlatılır. Aslan; kralı, genel başkanı, devlet başkanını temsil ederken iyi ve doğru erdemli yardımcısını Çakal Kelile zıddını Dmne temsil eder. Kelile ve Dimne’deTemel konu ahlak ve siyasettir. Hikâyelerde ihanetler, hileler, ihtiraslar, erdemler hem keyifle hem de ders vererek anlatılır.
Günümüzün birçok siyaset adamı Koçibeyi, Yusuf Has Hacibi,Beydeba’yı bilmez. Beydebayı bilmeyen Kelileyi ne bilsin. Bertrand Russel’in İktidarını okumaz. Siyasetnameden bihaber. Giovanni Makyavelli’nin Prensini hiç görmemiştir. Bunları bilmeyen acaba nasıl siyasetçi olur?
Kelile ve Dimne tarih boyunca en çok okunan, çevrilen ve uyarlaması yapılan üç-beş kitap arasındadır. Otoriteye monarka yakınlık, uzaklık; halk -hükümdar ilişkisi, hükümdar- vüzera ilişkisi, siyasi ihtiraslar, ehliyet, ihanet; hile v.b. Konular kitabın temel ahlak ve siyaset mevzularıdır..
Debşelîm yani kral yani genel Başkan yani patron işlerini yoluna koyduktan, egemenliğini sağlama aldıktan sonra azar, büyüklenir eski yol arkadaşlarını unutur. Yönetimdeki gücü arttıkça halkıyla alay edip onları küçümser. İşte bu durumda Beydeba,
“- Biz havas seçkin ler, Yanlış ve eğrilik gibi nahoş fiiller hükümdarlar tarafından işlendiğinde onları uyarmak, kıblelerini adalete ve iyiliğe çevirmek için yetişmiş, kendimizi bu günler için hazırlamışızdır! Bu hallere göz yumar ve görevimizi yapmazsak cahillerin gözünde onlardan daha cahil ve aşağı vaziyete düşeriz! Bu yüzden başımıza hiç istemediğimiz belaların gelmesine engel olamayız!” diyerek Kelile ve Dimne isimli eseriyle Monark’a erdemliliği kinayeli bir biçimde söyler.
Günümüzde herkes bir yerin kralı bir şeyin genel başkanıdır. Herkesin etrafında kelile ve dimneler vardır. Önemli olan erdemliliği doğruluğu dürüstlüğü her nerde olursa olsun muhafaza etmek birlikte ekmek yiyip su içtikleri yol ve dava arkadaşlarını belirli mahfil ve irtifalara gelince unutup kulak arkası etmemektir. Velev ki bir gün olur bir yerde yolları çakışır. Söz’ün iki yüzü vardır. Birincisi ön yüzüdür. Halka sıradan insanlara eğlence kabilindendir. İkincisi esas olan iç yüzü ise, havas zeki düşünen seçkin insanlara dönüktür. Ön yüzü ayrı iç yüzü ayrı farklı ehliyet liyakat sınıf ve mevkideki insan tiplerine hitap eder. Zarf ve Mazmun arasındaki hikmet; Havas mazmunu alır kendine ibret için. Zarfı tercih eden ise güler geçer. Beydeba ile bitirelim. Açık kalple konuşan düşman, içten pazarlıklı dosttan daha iyidir. Deniz, dalgalarıyla deniz; hükümdar, çevresi ve yakın kadrosu ile hükümdar olur.
.gif)
.gif)
.gif)
.gif)
