Önümde bir bilgi notu var.
Nasıl ulaştı nerden geldi denilirse, tamamıyla tevafuk. Günümüz Türkçesi ile rastlantı değil, önceden planlanıp denk gelmesi yani. Plan programla rastlantı arası bir durum. Bir arkadaşım dün bana gelerek ilk hükümetten en son 59. Hükümete kadar olan hükümetlerin bilgilerini sorunca bu yazı böylelikle neşet (doğmuş) etmiş oldu. Yazılarımı okuyan genç kardeşlerim, eski kitapları ve yazıları okumadıkları için o yazılanlar içindeki kelime ve kavramları anlamakta sıkıntılılar. Israrla yazıda kullandığım kelime ve kavramlarda günümüz dilini kullanmamı istiyorlar. Dolayısıyla bundan naşi biraz daha onların anlayacağı kelimelerle yazacağım. Eski kelime ve kavramlarla yenilerini mezcederek okuyucuya ulaştırmaya gayret edeceğim.
Avrupa’nın büyüklüğü nerde biliyor musunuz?
En az 2 veya 3 asır önce yazılmış bir eseri 12 yaşındaki bir çocuğun eline alıp okuyabilmesi ve yorum yapabilmesindedir.
Y a bizde!
İçler acısı.
Nutuk niye ilk haliyle okunmaz!
Nutuk niye anlaşılmaz!
Nutuk niye tercüme edilme gereği duyar!
Hâlbuki Avrupalı 300 yıl önceki atasının eserini hiçbir tercümeye gerek duymadan aslından okur ve yorumlar.
İşte Avrupa’nın büyüklüğü buradadır.
Gelelim konumuza.
İlk Cumhuriyet Hükümeti Başkanı M. Kemal den bu güne tam 59 hükümet kurulmuş.
Kimler gelmiş kimler gelmiş.
Ben doğduğumda Başbakan, rahmetli Adnan Menderes imiş.
Şemsettin Günaltay’dan devraldığı hükümeti 10 yıl içinde tam beş kez kurmuş en sonunda 27 Mayısta Dış politikadaki tercihleri yüzünden Yassıada’da rahmeti rahmana kavuşuncaya kadar 50–60 arasında tarihe bir hoş seda bırakıp siyaset sahnesinden acı bir şekilde çekilip gitmiş.
İlkin hükümetler, İcra vekilleri Heyeti olarak kurulmuş,1.İcra Vekilleri Heyeti en son 5.İcra Vekilleri Heyeti ile son bulmuş. Bu dört yıllık dönemde M. Kemal, Fevzi Çakmak(iki kez),H.Rauf Orbay, Ali Fethi Okyar görev yapmışlar. Bu yüzden bu dönemin çok iyi anlaşılması gereklidir. Dört yılda dört heyet.
1.Hükümet Mustafa İsmet İnönü ile başlamış.
Ne yazık ki, o da uzun ömürlü olmamış.
Ancak dört ay sürmüş.
2.Hükümet Yine İnönü ile kurulmuş.
Bu sefer sekiz ay sürebilmiş.
3.Hükümet ikinci kez Ali Fethi Okyar ‘a verilmiş.
O da dört ay devam edebilmiş.
4.Hükümet üçüncü kez tekrar İnönü’ye tevdi edilmiş.
İlk defa 3 yıl süren bir hükümet dönemi yaşanmış.
5. Hükümet yine İnönü’nün bu seferde üç yıllık bir istikrar dönemi var.
6.7.8.Hükümetler de İnönü’nün başbakanlığı döneminde kurulmuş.
6 yıl devam eden hükümette üç kez kabine değişikliği olmuş.
9.Hükümet İlk defa Celal Bayar’a verilmiş bir yıl ancak devam edebilmiş.
10.Hükümet yine Celal Bayar’ın bu seferde bir yıl sürebilmiş.
11.Hükümet bu kez Refik Saydam’ın.
Bu hükümet de üç ay dayanabilmiş.
12.Hükümet yine Refik Saydam’a ait.
Üç aydan ders alarak üç yıla çıkarabilmiş hükümetin ömrünü.
13.Hükümet Şükrü Saraçoğlu’nun.
Sekiz ay sonra o da kabine değişikliğine gitmiş.
14.Hükümet de Şükrü Saraçoğlu’na ait.
Çok şükür bu sefer üç yıl devam etmiş.
Fazla uzatmadan hemen bitirelim istiyorum.
Recep Peker, Hasan Saka(iki kez) ve en son Şemsettin Günaltay dönemleri toplam dört yılda dört hükümet değişikliği olmuş.
Sonuç olarak bu dönem çok karmaşık bir o kadar girift iç ve dış gelişmelerin yaşandığı bir dönemde vuku bulmuş bizim gerçeğimiz.
1920 den 22 Mayıs 1950’ye kadar geçen 30 yılda toplam 23 hükümet devir teslim yapmış, icra görevini yürütmüş. Ortalama hükümet ömürleri bir yıldan biraz fazla.
Ne diyelim, bu dönem bizim geçmişimiz. Reddi miras edecek halimiz yok.
O dönemi ancak o dönemin şartları içinde anlamak mümkün olabilir.
Biz ancak ve ancak buradan İstikrarın neden önemli olduğunu anlayabiliriz.
Birde o dönemin Avrupa Hükümetlerinin ömürleri ile mukayese edersek ileri ve geri kaldığımız hususları anlamamızda bize yol haritası olabilir.
19. Menderes Hükümetini bir sonraki yazıda işleriz.
Köşe Yazısı Hakkındaki Yorumlarınız
( Toplam 1 yorum
yapılmış )
.gif)
.gif)
.gif)
.gif)
